به مناسبت پنجم اسفند، زادروز دانشمند بزرگ ایرانی، خواجه نصیرالدین طوسی و روز مهندس

زادروز دانشمند بزرگ ایرانی، خواجه نصیرالدین طوسی و روز مهندس گرامی باد.

 

محمد بن محمد بن حسن طوسی مشهور به خواجه نصیرالدین طوسی (۵۹۷-۶۷۲ق)، حکیم و متکلم قرن هفتم هجری. درباره مذهب او اقوال مختلفی وجود دارد؛ هر چند شواهد زیادی مبنی بر اثناعشری بودن او در دست است. خواجه نصیر نویسنده کتاب ها و رساله های بسیاری در علوم اخلاق، منطق، فلسفه، کلام، ریاضیات و نجوم است. اخلاق ناصری، اوصاف الاشراف، اساس الاقتباس، شرح الاشارات، تجرید الاعتقاد، جامع الحساب و کتاب مشهور زیج ایلخانی و تذکرة فی علم الهیئة در علم نجوم، از آثار مهم و مشهور او هستند. او همچنین رصدخانه مراغه و نیز کتابخانه مراغه را با بیش از ۴۰۰ هزار جلد کتاب بنا نهاد.

 

 

زندگی

خواجه نصیرالدین در ۱۱ جمادی الاول سال ۵۹۷ق در طوس به دنیا آمد و به همین دلیل «طوسی» خوانده می شود. خواجه نصیر در کودکی، قرآن کریم، صرف، نحو و آداب را فرا گرفت. از اولین اساتید وی، جدش محمد بن حسن در فقه و حدیث، و دایی اش نورالدین علی بن محمد شیعی در منطق و حکمت بوده اند. خواجه نصیر، سپس با راهنمایی پدرش، نزد کمال الدین محمد ریاضیات آموخت، آن گاه نزد پدر خود علوم حدیث، روایت و فقه را فرا گرفت. در همین دوران که خواجه در ابتدای جوانی بود، شاخه های مختلف ریاضیات، یعنی حساب، هندسه و جبر را نیز به حد کمال فرا گرفت.

بعد از وفات پدر، به وصیت وی به هر مکانی که استاد شایسته ای در آنجا اشتغال داشت، مهاجرت کرد. به همین جهت به نیشابور که در آن زمان محل اجتماع علما و دانش پژوهان بود، مسافرت کرد و در حلقه درس سراج الدین قمری، قطب الدین سرخسی، فرید الدین داماد، ابوالسعادات اصفهانی و دیگران شرکت کرد. همچنین با فریدالدین عطار در این شهر ملاقات کرد.

درگذشت

خواجه نصیر در حالی در ۱۸ ذی الحجه سال ۶۷۲ق درگذشت که برای سامان دادن به امور اوقاف و دانشمندان، در بغداد به سر می برد. او بنا به وصیت خود در حرم کاظمین دفن شد.او همچنین وصیت می کند که روی قبرش اشاره ای به ویژگی های علمی اش نشود و عبارت «و کَلبُهُم باسِطٌ ذِراعَیهِ بِالوَصید» را در آستانه حرم بنویسند.

 

جایگاه علمی

خواجه نصیر طوسی را در علم، همتای بوعلی سینا دانسته اند؛ گرچه ابن سینا در طب سرآمد بود و خواجه نصیر، در ریاضیات. دفاع خواجه نصیرالدین طوسی از فلسفه مشاء و تبدیل کلام شیعه به کلام فلسفی، از ابتکارات وی دانسته شده است. تمام آثار کلامی بعد از او، متاثر از کتاب تجرید الاعتقاد معرفی شده است.

خواجه نصیر مانند بوعلی سینا وارد سیاست شد، هر چند این موضوع به اختیار خواجه نبود. اطلاع هلاکوخان از شخصیت علمی خواجه نصیر باعث شد که وی را در قلعه اسماعیلیان نکشد و او را ملازم خود قرار دهد. اسلام آوردن شاهان مغول متاثر از حضور خواجه نصیر و همراهی هلاکو در فتح بغداد از اتفاقات ویژه تاریخ زندگی وی دانسته شده است. برخی از اهل سنت سقوط حکومت سنی در بغداد را محکوم کرده و خواجه نصیر را در این مورد مقصر می دانند که با هلاکوخان همراهی کرده است.

http://fa.wikishia.net/